N te Katenibong te wiiki ae e nako ao e waaki te marooroo ae teuana bongina imarenaia Meeia ma bonomwii ni Meeia mai iaon aban Kiribati aika a kakaokoro iaon katamaroan te toma ke ‘connectivity’ – katomaakin abamwakoron Kiribati aika kakaokoro, are e waakinaki n teuana ana umwanreirei te Marine Training Centre i Betio.

N ana marooroo te Tia Koroboki man te Botaki ni mwakuri ibukin Rongorongo, Itoman, ao Mwamwananga ae Mitateti Moote ao e katurua bwa oin te marooroo aei e boboto iaon rabakau aika a boou.

E taku Mitateti bwa rabakau aika boou aika ana tibwaaki nakoia Meeia aikai e na buoka ana taakete te bootaki ni mwakuri are bon kamanoan te toma aio.

“Ngaira bon oin tabera ti araraniira bwa e ‘Bwebwe mai iai te Reitaki’, ao te reitaki e a bon moa naba mai taari, te bao ni mwamwananga, te reitaki iaon te aba, bon bao ni mwamwananga naba mai aon te aba, te reitaki i aan karawa, te wanikiba, ao te reitaki naba n tibwaakin rongorongo rinanon te rabakau aika a boou, te tareboon ao te intanete,” e taku Mitateti.

“Aikai oin tabera, ao n oin tabera aikai ao e kakawaki bwa ngkana ti karaoa te reitaki ke te toma, katomaakin ara abamwakoro ke katomaakin Kiribati (te katomatoma inanoaa) ao katomaakira ma te aonnaba, ao e kakawaki bwa ana mano ara botannaomata n taai nako.

 “Ti na kakoaua raoi bwa e reke aron katomaakin te I-Kiribati, ao katomaakina anne e na tan ao e na mano, akea ae e na kabuanibwai iai.”

E taekinna naba Mitateti bwa te marooroo are e waakinaki n te tai anne e na boboto iaon te rabakau ae boou. 

“E mwaiti ana karikirake ami tautaeka ae karaoi ibukin te katomatoma, teuana mai ibuakona karokoakin taian tareboon i aon aba (Mobile phones).

“N te tai aio ao ai bon tii uoua te abamwakoro ae e tuai karokoaki ana tareboon bwa Tabuaeran ao Teraina.” E kamatoa bwa inanon namwakaina aikai ao e na waaki te karikirake aei ibukin katomaakiia kain aba aikai.

“Abamwakoron Kiribati ni kabane a bane n tia n roko aia tareboon n raonaki ma aia intanete ibukin te toma ma te aonnaba.

“Ti kakoaua bwa e ngae ngke e a roko iai ma e tuai n roko n tamaroana, bwa bon akea tokin te tamaroa, ara Minitita e aki toki n tataekinna ae akea tokin te tamaroa ma iai tokin ara konabwai are e anganiira ara Uea.

“Ao n te tai aio ao ti na kataia n uaiakina tokin ara kabanea ni konaa, ti na teimatoa ni mwakurii aikai ma ngkamii, ao aio kakawakin te tai aio ngkai kam roko irarikira.”

E taekinna naba bwa te botaki ni mwakuri ke te tautaeka n ti ngaia e aki kona ni kakoroi nanon tobwaakin ana kainnano te botannaomata, ma ngkana e uaia te ikarekebai ao e na kona n reke te ibuobuoki riki ae tawe ao karokoan riki ana ibuobuoki te tautaeka nakoia te botannaomata.

“Ngaira naba man te botaki ni mwakuri ti kona n aki atai kanganga ake kam bon mena inanona ngkami aika kam roko n te tai aio ara Meeia aika kam karineaki.

“Kam bon bane n noori kanganga ni katoa bong are a kaitibo ma ngaia ami botannaomata, tao n te tai teuana ao ti na taku bwa e a tia n tobwaaki ami kanganga ma ngaia ti aki nooria bwa ti bon raroanako mai irarikimii.”

E taku riki bwa e kakawaki te tai aei bwa e na reke te tamaroa man te uaia ni marooroo are e na karaoaki.

Irarikin are bon oin te marooroo are iaon rabakau aika a boou, ao iai naba reitakina ma kabwaranakoan ana tieweti te tabo ni mwakuri are e karoko n abamwakoron Kiribati aika a kakaokoro.

A bane n roko Meeia ma bonomwi mai Makin nako Arorae, n reitaki ma te aono n Raina, ma ti Tabuaeran ao Teraina are e aki reke rokoia n te marooroo aio.

E ngae n anne, ao e katurua riki te Tia Koroboki bwa te kantaninga n te marooroo aio bwa e na katamaroa te reitaki are e a tia iai ngkai n toma Kiribati ike e a kona naba ni kaekai kanganga ake a aitara ma ngaia kain abamwakoro aika kakaokoro are irekereke ma te reitaki ke te toma anne - iaon te mobile tareboon ao te intanete.